8:00 – 9:15
Rejestracja. Lista obecności, materiały, identyfikatory i wielkie DZIEŃ DOBRY 🙂
9:30 – 10:40
dr Joanna Wojtera-Kwiczor
„Biochemia mówienia – dlaczego Bolek i Lolek długo nie mówili…?”
Zaburzenia mowy u dzieci w spektrum autyzmu mogą być spowodowane różnymi czynnikami o podłożu medycznym. Niestety często ich charakter pozostaje idiopatyczny, czyli niejasny z punktu widzenia medycyny. Dzięki najnowocześniejszym metodom analizy genetycznej (ang. WES, sekwencjonowanie całego eksomu) udaje się zidentyfikować monogenowe zespoły, czyli mutacje w genach, które odpowiadają za rozwojowe zaburzenia mowy (ang. DLD, developmental language disorder), ale też za inne deficyty, jak obniżone napięcie mięśniowe czy całościowe zaburzenia rozwoju. Często niezdiagnozowane podłoże genetyczne bywa kluczowe w kontekście rozwoju mowy.
Wśród chorób współistniejących w autyzmie, nie do przecenienia jest dysbioza jelitowa. Neurotoksyny produkowane przez przerost bakterii czy drożdżaków w jelicie cienkim (SIBO i SIFO) oraz zaburzoną mikrobiotę w jelicie grubym niekorzystnie wpływają na prawidłową pracę mózgu. Ponadto, stan zapalny w jelitach, który towarzyszy SIBO/SIFO, zdecydowanie upośledza wchłanianie mikroelementów niezbędnych dla odżywienia tkanki nerwowej. Wielu rodziców w trakcie leczenia jelit dostrzega poprawę u dziecka w zakresie mowy oraz zachowania.
Zdrowa, antyzapalna dieta, eliminująca przetworzoną żywność jest niezbędnym ogniwem w procesie usprawniania mowy u dzieci w spektrum. Tzw. „głodujące mózgi” tych osób pozbawione substancji usprawniających procesy biochemiczne, np. metylację, są narażone nie tylko na toksyny środowiskowe, ale również infekcje oraz stres. Konsekwencją mogą być m.in. opóźniona mowa, niepłynność wypowiedzi, tiki wokalne, echolalie, czy w końcu brak mowy.
10:40 – 11:00
Przerwa – kawka, herba, pogaduchy…
11:00 – 12:10
Gosia Stańczyk
„Masz masę wpływu! Jak współtworzyć komunikację…”
Wspieranie komunikacji dzieci w spektrum często kojarzy nam się ze specjalistycznymi oddziaływaniami, terapiami, zajęciami 1:1 i grupowymi. I niektóre z nich rzeczywiście mają znaczenie!
Niezwykle ważne i niedoceniane jest jednak nasze – rodziców, specjalistów, terapeutów, nauczycieli – podejście, czyli to, co my wnosimy do komunikacji. Nasza postawa, przekonania, które mamy w głowie, miejsce, z którego wchodzimy w kontakt.
Podczas wykładu opowiem o tym, na co zwrócić uwagę i co pielęgnować W SOBIE, by korzystać z naszego – ogromnego – wpływu na rozwój komunikacji. Czasem chodzi o drobne zmiany w języku, którego używamy. Czasem o nauczenie się zupełnie nowych umiejętności. A najczęściej, chodzi po prostu o to, by zacząć od przemeblowania we własnej głowie. Od przemeblowania, które pozwoli nam spotkać się z dzieckiem tu i teraz, takim jakie ono jest, zamiast wyczekiwać spotkania z dzieckiem, które spełni nasze lub społeczne oczekiwania.
Ok. 15 min przed końcem wykładu będzie czas na pytania i dyskusję…
12:10 – 12:30
Przerwa – kawka, herba, pogaduchy…
12:30 – 13:40
Adrian „Dula” Borowik
„Jak wystartować? O szukaniu motywacji do mówienia…”
Komunikacja werbalna to ważna umiejętność w świecie kontaktów społecznych… Niekiedy kluczowa!
Dość często rzuca mi się w oczy traktowanie MOWY, jako spełnianie oczekiwań dorosłych. Nie tędy droga. Tzn. tędy też, ale o ileż mniej frajdy z komunikowania się z nami mają wówczas osoby w spektrum… Odpowiadanie na ciągłe pytania, „co to jest?”, „gdzie jest… ?”, „pokaż…”, „powiedz, a dostaniesz… nie powiesz – nie dostaniesz.”
Mowa to frajda ma być. To odpowiedź na palące potrzeby czasu teraźniejszego 🙂 Gili-gili – to jest słowo, którego wypowiedzenie da dużo przyjemności! Nie „w nagrodę”, a po prostu, bo mnie o to prosisz – będę cię gilał z radością! 🙂
Mowa to elastyczność, mowa to niekiedy znikoma konkretność, totalnie niejasne składnie. Mowa to też ECHOLALIA. Tak! To też jest „obszar startowy” komunikacji werbalnej. Ale co najważniejsze – mowa działa! Nie jest doskonałym sposobem wymiany informacji, ale jednak na tyle konkretnym, aby przekazywać zazwyczaj dość konkretnie to, na czym NAM zależy… Nie powinna służyć zaspokajaniu CZYICHŚ oczekiwań. Bardziej SWOICH potrzeb…
Powiem o tym, jak wspierać komunikację werbalną, jej start w szczególności, w sytuacjach „jeden x jeden”. O tym, czym jest, jak jest ważna i jak jej szukać… MOTYWACJI dzieci do komunikowania się.
Ok. 15 min przed końcem wykładu będzie czas na pytania i dyskusję…
13:40 – 14:40
Przerwa OBIADOWA – kawka, herba, pogaduchy…
14:40 – 15:50
Celina Twardysz
„”Ja? Wy? Oni? – MY! O komunikacji w grupie rówieśniczej.””
Dziecko w spektrum autyzmu w grupie rówieśniczej. Budowanie relacji. Poczucie bezpieczeństwa. Zauważanie indywidualnych potrzeb dziecka podczas pobytu w przedszkolu. Komunikacja.
Da się? Da się!
Podczas wykładu przedstawię wykorzystanie alternatywnej i wspomagającej komunikacji w przedszkolu. Omówię AAC jako inspirację do rozwoju mowy oraz jako wsparcie dla dziecka w spektrum autyzmu w funkcjonowaniu w grupie rówieśniczej. Przybliżę, co zrobić, by dziecko w grupie przedszkolnej się odnalazło. Na podstawie własnego doświadczenia oraz pracy przedszkoli omówię, jak dbać o indywidualne potrzeby dziecka w placówce oświatowej.
Jak wspierać komunikację tak, by dziecko było razem, a jednak „osobno”.
Dlaczego „osobno”? Bo każdy z nas jest indywidualnością i to powinniśmy szanować. Nawet jeśli dziecko wchodzi do grupy, ma różne potrzeby, różne pasje, różne trudności, różne wymagania i to my nauczyciele, terapeuci powinniśmy poszukiwać, zmieniać postępowanie, podejście, metody pracy, tak, by naszemu podopiecznemu ułatwić funkcjonowanie w grupie rówieśniczej.
Dlaczego w grupie? Komunikacja, nabyte umiejętności społeczne, dostrzeganie drugiego człowieka, radość z bycia razem z dorosłym, z innym dzieckiem, to nieodłączny element naszego życia. Dziecko, które odnajdzie się z drugim człowiekiem będzie mogło łatwiej odnaleźć się w szkole, w domu, na podwórku, czy w sklepie.
Podczas wykładu przedstawię wykorzystanie komunikacji AAC w grupie rówieśniczej, w grupach integracyjnych oraz w grupach terapeutycznych, pokażę jak ogromny i pozytywny wpływ ma to na wszystkie dzieci przebywające w przedszkolu.
15:50 – 16:10
Przerwa – kawka, herba, pogaduchy…
16:10 – 17:20
dr Agnieszka Padewska
„Komunikacja, która wspiera, czyli „CHCĘ CIĘ USŁYSZEĆ.”
Marshall Rosenberg powiedział, że „to co powiesz może zmienić świat…” Podążając za Marshallem podczas wykładu będziemy starali się w pierwszej kolejności zobaczyć, czy to co usłyszymy może zmienić nasz sposób postrzegania naszych uczniów. Będziemy przyglądać wszystkiemu, co nazywamy komunikacją z osobami w spektrum, a której doświadczamy w środowisku szkolnym (i nie tylko). Bardzo często okazuje się, że wypowiedzi naszych uczniów są niejednokrotnie wyzwaniami dla naszej elastyczności – ich bezpośredniość, dosłowność, a przede wszystkim to, co czasem nazywamy faux pas.
Czy rzeczywiście kryje się w tym – jak podaje słownik – „uchybienie normom towarzyskim”? Czy istnieją w ogóle komunikaty naszych uczniów, które celowo naruszają nasze normy? Czy raczej mówimy wówczas o komunikatach z poziomu potrzeb, a które ważniejsze są niż społeczne zasady i etykieta? I co najważniejsze, czy my – dorośli rzeczywiście chcemy usłyszeć naszych uczniów i to, co do nas mówią? Czy potrafimy być dla nich przewodnikami w świecie i czy funkcja przewodnika jest w ogóle potrzebna?
Spróbujemy w taki sposób porozmawiać o komunikacji z uczniem, by zadbać o niego samego, o siebie ale także o relacje między uczniami w szkole. Głęboko wierzę, że uczymy nasze dzieci przede wszystkim tego kim jesteśmy i dlatego podczas wykładu zastanowimy się wspólnie, czy jest możliwe sprawić, by środowisko szkolne stało się społecznością wspierającą i czy zmieniając nasz styl słuchania i mówienia możemy zamienić surogaty komunikacji na komunikację prawdziwą?
Czy w sytuacjach konfliktowych musimy dostrzegać problem czy możemy raczej zobaczyć realną szansę budowania mostów zamiast tam? Czy samymi słowami i gotowością do słyszenia siebie nawzajem możemy zamienić sprawiedliwość retrybutywną na naprawczą? I przede wszystkim – czy jesteśmy gotowi być zmianą, którą chcemy zobaczyć w naszym świecie?
Ok. 15 min przed końcem wykładu będzie czas na pytania i dyskusję…
17:20 – 17:30
Przybijamy „piony”, ściskamy się, obiecujemy się jeszcze zobaczyć 🙂